คำพิพากษา : เมื่อ “ปอป” อยู่ที่ “ปาก”

Rating:	★★★★★
Category:	Books
Genre:	Literature & Fiction
Author:	ชาติ กอบจิตติ

อ่าน "คำพิพากษา" จบเช้านี้
แล้วก็ต้องคารวะด้วยการนำดาวทั้ง ๕ ใส่พานถวายน้าชาติ-ชาติ กอบจิตติ ผู้เขียนนวนิยายเรื่องนี้ ซึ่งพิชิตทั้งรางวัลนวนิยายดีเด่นแห่งชาติ ปี ๒๕๒๔ และ รางวัลซีไรต์ ปี ๒๕๒๕ อย่างนอบน้อม

น้าชาติวางแผนโจมตี “สำนึก” ของความเป็นคนของคนอ่านอย่างแยบยล ผ่านเรื่องราวของ ฟัก ผู้ซึ่งเคยมีอดีตอันเรืองรองเป็นถึงสมาชิกสามัญระดับค่อนข้างต่ำ (มีคนต่ำกว่า) ของชุมชน (ดิฉันจัดให้เอง)
วัดจากการที่เขาเป็นคนไม่มีบ้าน (อาศัยวัดอยู่-อาศัยข้าววัดกิน) ไม่มีแม่ ด้วยเหตุนี้เขาจึงโตมากับพ่ออย่างพร่องคุณภาพชีวิต แต่กระนั้นฟักเคยมีช่วง “รุ่ง” กับเขาเหมือนกัน สมัยที่บวชเรียนเป็นเณร ความขยันหมั่นเพียรทำให้ สามเณรฟักสอบนักธรรมเอกได้ภายใน ๓ ปี แต่แล้วเขาก็ขอลาสึก เพราะความเป็นห่วงพ่อซึ่งตอนนี้แก่แล้ว ชักจะงกๆ เงิ่นๆ ทำงานภารโรงที่โีรงเรียนไม่ค่อยไหว

ไม่รู้ว่าพ่อของฟักเหงาหรือสงสาร วันที่ฟักกลับจากทหารจึงพบสมาชิกใหม่ในบ้าน (กระต๊อบ) เป็นหญิงสาวสติไม่เต็มเต็ง นามว่า สมทรง
(ทำไมหนอ น้าจึงให้คนแบบฟู พ่อของฟัก ได้เมียเป็นผู้หญิงแบบนี้)
และเมื่อสิ้นพ่อ ฟักก็รับดูแลแม่เลี้ยงต่อไป ในกระท่อมเดียวกัน-ก็จะให้เขาเอานางไปทิ้งที่ไหน สติสตังไม่เต็มเต็งแบบนี้

ไม่ใช่แค่แม่เลี้ยง มรดกที่ฟักรับช่วงต่อจากพ่อยังเป็นงานฟูลไทม์ในหน้าที่ภารโรง ซึ่งหมายถึงงานรับใช้จิปาถะทั่วไป แล้วแต่บรรดาครูประสงค์ด้วย โรงเรียนจึงกลายเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตฟัก และบุคลากรในโรงเรียนก็มีอิทธิพลสำคัญต่อฟักด้วย

ด้วยการใช้วิถีชีวิตต่ำเตี้ยเรี่ยดิน ไร้ความทะยานอยากได้ใคร่ดีของคนอย่างฟัก เรื่องอาจจะไม่เลวร้ายนัก ถ้าในวันนั้น วันที่พ่อจากไปได้แค่เดือนกว่าๆ นางสมทรงไม่ทำตาขวาง ด่าแม่ค้าขายถั่วในงานวัดที่มาหยอกล้อฟักอย่างหึงหวง ว่า “อย่ามายุ่งกับผัวฉันนะ”

ไม่ว่าสมทรงจะรักฟักเหมือนผัวหรือไม่ ประโยคนี้ก็ทำให้เรื่องราวน่าสังเวชใจทั้งหมดเริ่มต้นขึ้น

ชาวบ้านเริ่มซุบซิบนินทา ว่าฟักเอาเมียพ่อเป็นเมียตัว ในสังคมแคบๆ ในเงื่อนไขที่บีบรัด (ฟักมองไม่เห็นทางออกอื่นนอกจากเลี้ยงดูสมทรงต่อไป) กดดันความรู้สึกของฟักแรงขึ้นเรื่อยๆ เขาเริ่มรู้สึกว่าเขาไม่ได้รับการยอมรับ ถูกถีบออกจากสังคมให้กลายเป็นคนนอก ไร้คนคบหาสมาคม และเริ่มจะประสาทกับการวนเวียนพูดคุยกับตัวเอง เครียดมากจนนอนไม่หลับ

แล้วน้าชาติก็ให้ฟัก ผู้ซึ่งตั้งแต่เกิดมายังไม่เคยทำบาปกรรมอะไรเลย ลงมือเด็ดชีวิตหมาไม่มีทางสู้ตัวหนึ่ง ซึ่งไม่มีใครพิสูจน์ได้ว่ามันเป็นหมาบ้า หรือแค่หมาป่วย ฟักรู้สึกผิดไม่น้อยกับการกระทำึครั้งนี้ แต่อีกใจเขาก็เชื่อว่าด้วยการฆ่าหมาตัวนี้ ทำให้เขาดูน่านับถือขึ้นบ้างในสายตาของชุมชน

คนอ่านดิ่่งลึกไปในความบัดซบของชีวิตฟักมากขึ้นเรื่อยๆ ในฉากเผาศพพ่อ ก็ได้เห็น (อ่าน) น้ำตาแรกของฟัก จากนั้น ฤทธิ์สุราขาวตรารวงข้าวก็ช่วยเปิดประตูเขื่อนน้ำตาของเขาจนเต็มบาน

เมื่อฟักพบว่าสุราช่วยคลายความกดดันทั้งมวลที่ประดังประเดอยู่ สุราทำให้เขากล้าสู่ตาคน กล้าพูดในสิ่งที่อยากจะพูด และสุราทำให้เขาพบเพื่อนเพียงคนเดียวที่คุยด้วยรู้เรื่อง นั่นก็คือ สัปเหร่อไข่ ผู้มีอาชีพสกปรก น่ารังเกียจ ซึ่งครั้งหนึ่งฟักเคยเหยียดว่าแกมีสถาพภาพทางสังคมต่ำกว่าตัวเอง..และในที่สุด ฟักก็ติดเหล้า กลายเป็นไอ้ฟักขี้เมาไปโดยสมบูรณ์แบบ

น้าชาติยังไม่หยุดที่จะฉุดให้คนอ่านหมองไปกับเรื่องของฟัก อ่านไปนานๆ ชักปวดหัว (แต่ก็ยังอ่านต่อนะ) แล้วในที่สุด น้าแกก็จบชีวิตตัวละครตัวนี้อย่าง ..อย่างน่าสงสาร น่าสังเวชใจ

ถ้าจะถามว่าการอ่านหนังสือเล่มนี้ ให้อะไรบ้าง?
หลายคน คงจะตอบด้วยคำตอบหลายอย่าง

ดิฉันเอง ระหว่างที่อ่านคำพิพากษาไปวันละนิดหน่อย ก็นึกถึงสารคดีข่าวเกี่ยวกับความเชื่อเรื่อง “ผีปอป” ของบางชุมชนทางภาคอีสานที่ได้ดูทางไทยทีวี ..ได้ดูในช่วงคาบเกี่ยวกันพอดี

นึกถึงคำพูดของผู้ใหญ่บ้านหนุ่มแห่งหมู่บ้านที่ผู้ถูกขับไล่ (เหมือนหมูหมา) จากชุมชน เพราะถูกกล่าวหาว่าเป็นผีปอปจะไปอยู่รวมกัน เพื่อรักษาอาการด้วยน้ำในบ่อศักดิ์สิทธิ์
ผู้ใหญ่ตอบคำถามว่า ปอปคืออะไร สั้นๆ เพียงว่า

“ปอป อยู่ที่ปาก”

..ทั้งที่ปอปยังเป็นเรื่องพิสูจน์ไม่ได้ แต่ถ้ามีคนหนึ่งเริ่มต้นกล่าวหาว่าอีกคนเป็นปอป แล้วคนอื่นๆ เชื่อ คนที่ถูกกล่าวหาก็เหมือนกลายเป็นปอปไปแล้วจริงๆ

บางที ชีวิตของเราอาจะไม่ได้ขึ้นอยู่กับโชคชะตา
แต่อยู่ที่ “ปาก” ของคนอื่นนี่เอง




บันทึก:
• นี่เราอ่านวรรณกรรมเรื่องนี้ช้าไปถึง ๒๖ ปี เชียวหรือนี่?
• เล่มที่อ่านเป็นฉบับพิมพ์ครั้งที่ ๔๑
• มนุษย์เป็นสัตว์สังคมจริงๆ ด้วย
• อยากรู้มากๆ ว่าน้าชาติได้แรงบันดาลใจมาจากไหน
• และน้าชาติใช้เวลาเท่าไหร่ในการวางพล็อตก่อนลงมือเขียน
• อ่านแล้วสงสัยว่า บาปกรรมมีจริงไหม
• เพิ่งเข้าใจว่าทำไมคนคนหนึ่งถึงติดเหล้าได้
• สงสัย ว่าคนมีความสุข ชีวิตไม่ได้จมอยู่กับความทุกข์จะติดเหล้าได้ไหม
• ขอบคุณน้าชาติที่รีบจบเรื่องโดยไม่ให้ฟักไปทำอะไรที่ทำร้ายใจคนอ่านเพิ่ม อย่าง ขอทานหรือปล้นใครเพื่อเอาเงินมาซื้อเหล้า
• ไม่น่าไปดูหนังเรื่องนั้นก่อนอ่านหนังสือเรื่องนี้เลย