ไม่ใช่แค่ "ค่าน้ำนม"

ในวันหยุดวันแม่ ฉันอ่านนิตยสารสารคดีฉบับกรกฎาคม 2553 เจอเรื่องที่ทำให้ทึ่งว่า เด็กสมัยนี้อาจไม่ได้มีแค่ "ค่าน้ำนม" ที่ต้องระลึกรู้บุญคุณ แต่มีอีกหนึ่งสิ่งที่ทุกคนต้องซึ้งและพยายามโตขึ้นมาดีให้คุ้มคุณค่าก็คือ "ค่าผ้าอ้อมสำเร็จรูป" ที่ทุกสิ่งมีชีวิตในโลกจ่ายให้ด้วย

เห็นว่าต้นทุนการผลิต จัดจำหน่าย และทำลายผ้าอ้อมสำเร็จรูปออกจะเป็นเรื่องที่ทุกคนไม่น่าจะรู้ (ทั้งที่ควรรู้) ฉันจึงคัดเฉพาะตอนที่น่าสนใจมาให้อ่านกัน

*       ผ้าอ้อมสำเร็จรูปแต่ละชิ้ นประกอบด้วยวัสดุที่แตกต่างกัน 3 ชั้น ชั้นนอกสุดคือฟิล์มพอลิเอทิลีน เป็นแผ่นพลาสติกบางๆคอยป้องกันอึและฉี่ของเจ้าตัวน้อยไหลซึมสู่ภายนอก ชั้นกลางบรรจุสารโซเดียมพอลิอะครีเลต หรือพอลิเมอร์ดูดซับความชื้น ลักษณะเป็นเม็ดกลมขนาดเล็กซึ่งจะเปลี่ยนสภาพเป็นเจลเมื่อเจอความ เปียกชื้น และชั้นในสุดซึ่งสัมผัสกับผิวทารกตลอดเวลาคือผ้าไม่ทอ ซึ่งมีความพิเศษตรงที่ยอมให้ของเหลวซึมผ่านไปสู่วัสดุดูดซับความ ชื้นแต่ไม่ไหลย้อนขึ้นมา จึงช่วยให้ทารกแห้งสบาย
*       วัตถุดิบที่ใช้ในการผลิตผ้าอ้อมสำเร็จรูปคือ น้ำมันดิบ เยื่อไม้ และพลาสติก
*       การผลิตผ้าอ้อมสำเร็จรูป 1 ชิ้น ใช้น้ำมันดิบ 2/3 ถ้วยตวง
*       ไม่เพียงต้องโค่นต้นไม้ขนาดโตเต็มที่จำนวน 10 ตันเพื่อให้ได้เยื่อกระดาษเพียงพอกับการผลิตผ้าอ้อมสำเร็จรูปสำหรับ ทารกแรกเกิดจนถึง 2 ขวบเพียงคนเดียว ขั้นตอนการฟอกขาวเยื่อกระดาษยังซ้ำเติมสิ่งแวดล้อมด้วยการปล่อยมล พิษชื่อ "ไดออกซิน"
*       กว่าเจ้าตัวน้อยจะควบคุมการขับถ่ายได้เอง ต้องผ่านการเปลี่ยนผ้าอ้อมราว 5,000-6,000 ครั้ง หากทั้งหมดเป็นการนุ่งผ้าอ้อมสำเร็จรูป นอกจากมันจะแปลงร่างเป็นภูเขาขยะสูงท่วมหัว ยังคิดเป็นเงินจำนวนไม่น้อยที่ต้องควักกระเป๋าจ่าย
*       ผ้าอ้อมสำเร็จรูปต้องใช้เวลานาน 200-500 ปีจึงจะเสื่อมสภาพและแตกสลายเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อย นั่นหมายความว่า ขยะผ้าอ้อมสำเร็จรูปทุกชิ้นนับตั้งแต่ผลิตออกมา หากไม่ถูกโยนเข้าเตาเผาขยะ มันก็ยังตกค้างอยู่ในโลกใบนี้
*       ผ้าอ้อมบางรุ่นแสดงความเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมโดยประทับตรา "Biodegradable" หรือ "ย่อยสลายได้ทางชีวภาพ" ทว่าในความเป็นจริงมีเพียงองค์ประกอบส่วนน้อยเท่านั้นที่ย่อยสลายได้เร็ว
ที่เหลืออีกส่วนใหญ่ล้วนเป็นวัสดุย่อยสลายยากเช่นเดียวกับที่ใช้ ในผ้าอ้อมสำเร็จรูปทั่วๆ ไป
*       สิ่งขับถ่ายที่หมักหมมอยู่ในขยะผ้าอ้อมสำเร็จรูปมักย่อยสลาย โดยจุลินทรีย์ในสภาวะที่ไม่มีออกซิเจนหรือมีออกซิเจนน้อย และปล่อยผลลัพธ์เป็นมีเทน ซึ่งสร้างปัญหาโลกร้อนรุนแรงกว่าคาร์บอนไดออกไซด์
*       ผ้าอ้อมสำเร็จรูปใช้แล้วเป็นขยะที่มีเชื้อโรคปะปนอยู่ หากไม่จัดการให้ดี เช่น กองทิ้งกลางแจ้ง ฝังในหลุมฝังกลบที่มีการรั่วซึม น้ำชะขยะจะกระจายเชื้อโรคสู่แหล่งน้ำธรรมชาติ ปัญหานี้จะไม่เกิดขึ้นจากการใช้ผ้าอ้อมแบบดั้งเดิมซึ่งต้องฉีดล้าง สิ่งขับถ่ายลงโถส้วมก่อนนำผ้าอ้อมไปซักทำความสะอาด

สุดท้ายนี้ขอออกตัวว่าไม่ได้ บรรจงเขียนขึ้นเป็นความเรียงรับวันแม่ แค่มันบังเอิญทิ่มตาเอาในจังหวะว่าง และขอบคุณสวรรค์ที่ดิฉันไม่มีบุตร เพราะถ้ามี ก็คงไม่มีปัญญาเลี้ยงลูกให้โตขึ้นด้วยการพึ่งพาผ้าอ้อมซักได้เพียงอย่างเดียว