Tokyo Sonata : นั่งชิดกันไว้ให้อบอุ่น

Rating:	★★★★
Category:	Movies
Genre:	Drama

ระหว่างครอบครัวที่อ้างว้าง ทุกคนดูห่างไกล ไม่เข้าใจกัน กับครอบครัวที่อบอุ่น เพราะสมาชิกทุกคนใกล้ชิดกัน เข้าใจกันและกัน คุณต้องการแบบไหน?

เชื่อแน่ ไม่น่ามีใครอยากได้ครอบครัวแบบแรก
ชีวิตแบบไหนที่จะเติบโตขึ้นได้จากบรรยากาศเย็นชาแบบนั้น?

แต่ครอบครัวคนโตเกียวในหนังเรื่องนี้ เป็นแบบนั้น ครอบครัวที่มีแบบแผนสูง แบบแผนจัดจนหาความเป็นกันเองไม่ได้ (แม้จะใช้ภาษากันเองแล้วก็ตาม) ก็เหมือนภาพหลายภาพที่ฉายให้เห็นความสัมพันธ์ของพวกเขา ตำแหน่งของการนั่งที่ห่างไกลจนคนดูรู้สึกเหงาแทน

พ่อต้องเป็นแบบนี้-เป็นหัวหน้าครอบครัว ทำงานเลี้ยงครอบครัว เป็นผู้มีอำนาจสิทธิ์ขาดในการตัดสิน, แม่เป็นแบบนี้-เป็นแม่บ้าน เป็นผู้บริการ ตื่นก่อน นอนทีหลัง, ลูกเป็นแบบนี้-อยู่ในโอวาท มีระเบียบวินัย ไม่เถียง พ่อแม่ว่าไงก็ตามนั้น, พ่อกับลูกต้องเป็นแบบนี้ ส่วนแม่กับลูกเป็นอีกแบบหนึ่ง

จนเมื่อวันนึง แบบแผนนี้ถูกทำร้ายจนเสียหาย ครอบครัวทั้งครอบครัวก็เหมือนจะถูกสั่นจนคลอนไปด้วย

พ่อ ซึ่งเคยออกจากบ้านไปทำงานอันมั่นคง ทุกอย่างควบคุมได้โดยไม่ต้องปริปากบ่น หรือขอความช่วยเหลือจากเมีย ถูกเลย์ออฟ กลายเป็นคนตกงานในวันเดียว ไม่แน่ใจว่าผัวไทยจะทำอย่างไร แต่ผัวญี่ปุ่นเลือกที่จะไม่บอกใคร เขายังคงออกและเข้าบ้านตามเวลาปกติทุกวัน โดยแต่ละวันได้แต่เตร่ไปเข้าคิวรับอาหารฟรีที่คงเป็นสวัสดิการสำหรับคนไม่มีงาน ไม่มีบ้าน แล้วก็ไปเข้าคิวรับบริการจากหน่วยงานจัดหางาน เพื่อจะผิดหวังกลับมา เพราะไม่มีใครอยากรับชายอายุ ๔๗ เข้าทำงานในระดับเดิมกับที่เขาเคยทำ

อาจไม่ใช่แค่ต้องทำใจเรื่องงานที่เลือกไม่ได้ แต่ดูเหมือนมีหลายอย่างที่คนเป็นพ่อต้องทำใจ โดยเฉพาะเรื่องของอำนาจในการปกครอง (จริงๆ แล้วมันน่าสงสัยว่าครอบครัว ต้องมีผู้ “ปกครอง” ด้วยหรือ?)

ส่วนชีวิตของแม่ ถ้าเด็กสมัยนี้อยากรู้ว่า 'ช้างเท้าหลัง' เป็นยังไง ให้ไปดูชีวิตเธอคนนี้ ช้างเท้าหลังมีแต่ก้าวตามช้างเท้าหน้า ชีวิตแม่ในเรื่องก็ไม่ต่างกัน อย่าว่าแต่ความคิดริเริ่มจะทำอะไรอย่างที่ตัวเองอยาก อย่างที่ตัวเองฝันเลย แค่จะออกโรงช่วยลูก ปกป้องลูกยังยากที่จะทำเลย เห็นแล้วบอกไม่ถูกว่าจะสงสารหรือรำคาญดี

ส่วนลูก ยิ่งโตก็ยิ่งเป็นตัวของตัวเอง ลูกคนเล็กพบว่าตัวเองอยากเรียนเปียโน แต่พ่อไม่ให้เรียน อ้างว่าเพราะรู้ว่าลูกไม่จริงจัง เรียนไปเดี๋ยวก็เบื่อ แต่ที่จริงเพราะปัญหาเศรษฐกิจ จนลูกต้องแอบเอาเงินค่าอาหารไปสมัครเรียน เป็นเหตุให้มีการกระทบกระทั่งอีโก้กันจนต้องตีลูก ส่วนลูกคนโตเริ่มฝันใหญ่ อยากมีส่วนช่วยสร้างสันติภาพให้โลก ก็ดื้อไปสมัครเป็นทหารอาสากองทัพอเมริกัน พ่อแม่ไม่เห็นด้วยก็ดื้อออกจากบ้านไปจนได้

สมาชิกสี่คน นอนอยู่ใต้หลังคาเดียวกัน แต่เหมือนอยู่กันคนละทิศละทาง ไม่มีการสื่อสาร ไม่มีการทำความเข้าใจ และเอาใจเขามาใส่ใจเรา (ยกเว้นแม่นะ แม่ดูจะเข้าใจทุกคนเป็นอย่างดี แต่ช่วยใครไม่ได้เลย แม้แต่ตัวเอง)

เป็นหนังที่เหมือนฉายสภาพอากาศอันโหดร้าย แต่ยังดี ที่ผู้กำกับยังเชื่อว่า หลังวันคืนอันยาวนานของฤดูหนาว มีฤดูใบไม้ผลิรออยู่

ฉันดูหนังเรื่องนี้แล้วคิดว่า ภาพชีวิตคนญี่ปุ่นที่ไปเห็นมา ๙ วัน มันแค่เรื่องผิวเผินจริงๆ และแม้ฉันจะดูหนังเรื่องนี้มาหลายรอบก่อนไป ก็เหมือนไม่ได้ ‘เห็น’ เท่ากับที่ได้เห็นในรอบที่ดูวันนี้ ไม่ได้รู้สึก ‘หนาว’ กับชีวิตมนุษย์ที่มีระเบียบวินัยมากที่สุดในโลกเท่าวันนี้

และไม่ได้รู้สึก ‘ซึ้ง’ ถึงความอบอุ่น จากใกล้ชิด (แม้บางทีจะลามไปเป็นการล้วงลูกและล็อบบี้ก็ตาม) ที่ได้จากพูดคุย และสัมผัสแบบที่มีในครอบครัวไร้แบบแผน แบบบ้านๆ แบบไทยๆ มากเท่าวันนี้เลย



บันทึก:
• หลายคนมองว่าหนังเรื่องนี้สะท้อนสภาพเศรษฐกิจอันยอบแยบของญี่ปุ่น ฉันกลับมองว่ามันสะท้อนภาพน่าสมเพชของอีโก้ดึกดำบรรพ์แห่งเพศชายมากกว่า
• เป็นหนังดราม่าที่น่าตบมือให้การแสดงนะ (โดยเฉพาะพ่อกับแม่) หนังได้รับรางวัล Un Certain Regard Jury Prize จากเทศกาลหนังเมืองคานส์ซะด้วย
• เป็นหนังที่กำกับโดย Kiyoshi Kurosawa ผู้กำกับ Kairo ผีอินเตอร์เน็ตอันสุดสยองขวัญ หนังเรื่องนี้ไม่เหลือเค้าความสั่นประสาทแบบนั้น มันเล่าเรื่องแช่มช้า เนิบนาบ ชนิดที่ทำให้คนหลับคาจอได้ง่ายๆ (ฉันเองก็หลับไปหลายรอบ) แต่ในความนิ่ง มันบอกเล่าอะไรๆ เยอะแยะมาก ถ่างตา ถ่างหูไว้ให้ดีเหอะ
• ชอบซีนนั้นน่ะ มี ๓ คน พ่อกำลังเถียงกับลูกคนโต (ไดอาล็อกปวดใจมาก) มีแม่นั่งเอาท์โฟกัสอยู่ตรงกลาง สีหน้าแต่ละคน..สุดยอด
• ฉากที่เคนจิเล่นเปียโนตอนจบมันนิ่งมาก แต่ชอบจริงๆ ทั้งภาพ เสียง และความรู้สึก ทั้งๆ ที่สิ่งที่เคลื่อนไหวดูจะมีแค่ชายม่านก็ตาม
• ดูแล้วได้ถามตัวเองนะ ว่าจะยอมให้ตัวเองเป็นแบบนี้ไหม